Jord Vand Luft Dyr og planter Grønland Samfund
  Udgivelser Overvågning Om DMU Viden for alle Nyheder
 
In English
 

Naalisagaq

Kalaallit Nunaata kitaani imeqqutaalaqassutsip qanoq innera kisitsisitigut naammattunik pigisaqannginnerup kingunerisaanik uppernarsaatilinnik takussutissaaleqissunneqarpoq aammalu piaqqisarnerisa allanngorartorujussuunerat pissutigalugu. Piaqqiaasartut ukiumiit ukiumut amerlassutsimikkut allanngorartorujussuusarput. Qularutissaanngilarli ukiut 40-50-it matuma siornatigumut naleqqiullugu imeqqutaalaqassutsip appariarsimanera. Qeqertaaqqat Kitsissunnguit Qeqertarsuup Tunuata kujasinnerusortaaniittut Kalaallit Nunaanni imeqqutaalaqarfissuit annersaraat, kisiartaallunilu imeqqutaallanik arlaleriarluni kisitsiffiusarsimalluni. Tamanna peqqutaaqataarpiarluni 2002-p aasaani Kitsissunnguani qaammatini marlunni misissueqqinnissanik aaliangiussivugut. Imeqqutaallat aappariikkuutaartut kisitsinermi 18.000-it missaannut amerlassusilerneqarput, ukiuni kingullerni qeqertaniittartunit amerlanerullutik. 1946-imi Kitsissunnguani imeqqutaallat aappariikkuutaartut 100.000-it missaanniissangatinneqarput, ilimanarlunili amerlanaagaasimanissaat, piviusorsiorpalunnerusumik eqqoriaassagaanni affaasa missaanniissimassallutik. Taamaakkaluartoq Kitsissunnguani imeqqutaallat malunnaatillimmik ikiliartortuarsimapput.

Iisassarsiorfissanut periarfissakinnera pissutigalugu (manniliortarfiup eqqaani immap qaava ujarlerfigalugu iisassassiortaramik) iisassaalatsinermik malussajasuararsuupput. Taamaalilluni imeqqutaallat ukiut ilaanni manniliorpiarneq ajorput, aammalu ukiut ilaqarlutik piaqqiorfiorpianngikkunik piaqqiorfiunngitsunik. Taamatulli piaqqiornermi annaasaqaataasartut imeqqutaalaqatigiit akornusersorneqanngitsillugit imeqqutaallat utoqqalisinnaangaatsiarnerinit iluaquserneqartarpoq, tassa ukiuni arlalissuarni piaqqiorsinnaanerat matumani eqqarsaatigineqarluni.

Kalaalit Nunaanni imeqqutaallat piaqqisartut aappariit tamakkerlugit amerlassusiat missiliuunneqarpoq ikinnerpaamik 65.000-unissaat.

2002-mi Kitsissunnguani imeqqutaallat piaraasa alliartornerat peqarfinnut allanut naleqqiullugu kigaatsuinnaasimavoq. Ilanngullugu taasariaqarpoq piaqqat mikisunnguunerminni toqorarnerat qaffasingaatsiarsimasoq tamatumunngalu ersiutaavoq piaqqanut iisassaalatsitsineq.

2002-mi Kitsissunnguani suli mannissartoqartarpoq, naak timmissat pillugit nalunaarut nutaaq malillugu inerteqqutaagaluartoq. Mannissartartulli 1996-imi maluginiarneqarsimasunut naleqqiullugit ikinnerupput.

Imeqqutaallat mannitik annaagaangamikkit mannilioqqissinnaasarnerat erseqqissumik paasineqarpoq. Ajoraluartumilli mannilioqqittarnerat pillugu misissuinerit iluatsinngitsoorput, taakkumi takussutissiisussaagaluarput aappariit manniiarneqarsimasut mannilioqqittartut qanoq amerlatiginersut. Piaqqat mannioqqiffiusuneersut ulluni allani tukertunut naleqqiullutik ajornerusumik peroriartunngillat. (nalinginnaasumik mannilisunut naleqqiullugit). Kalaallit Nunaanni mannilioqqittarneq imeqqutaalaqarfinni allani pisartutuulli annaasaqarnermi imaluunniit mannissarnerup kinguneranik qisuariarneruvoq nalinginnaasoq.

Imeqqutaallat ikileriarsimanerinut mannissartarneq qularutissaanngitsumik pingaarutilimmik peqqutaaqataalluinnarpoq. Kisianni pissutsit allat iisassaqarniarnermut tunngasut peqqutaaqataalluarsinnaapput, assersuutigalugu 2002-mi alaatsinaanneqartutut iisassaaleqineq atuussimappat ukiunilu kingullerni nalinginnaasumik atuussimalluni. Terianniat qimmillu imeqqutaalaqarfinnut nujunneqarsimasut aamma aalajangiisooqataasinnaapput. Kissaviarsuit, naajat, tulukkat isunngallu 2002-p aasaani Kitsissunnguani imeqqutaalaqarnermut attuumassuteqarpallaarsimanngillat.

Hele rapporten i pdf. format (2755 KB)
0


Helle Thomsen

01.11.2007


DMU  | dmu@dmu.dk  

Box 358 | Frederiksborgvej 399 | 4000 Roskilde | T: 4630 1200

 CVR: 10859387

 EAN: 5798000867000