Eqikkaaneq

Misissuinermut misissugassanillu katersuinermut tunngaviusut

Pituffiup (Thule Air Base - TAB) eqqaata imartaani imikoorfiusumi misissuineq 2002-mi augustip 14-nit 24-nut DMU-mit ingerlanneqarsimavoq. Misissuinermut tunngaviuvoq Uummannap sakkutooqarfittut atorunnaarsinneqarnera tamatumalu kingorna nunap atorneqarnissaanut aalajangiisoqarnissaa isumannaarniarlugu paasissutissanik pisariaqartunik piumasaqarneq. Misissuinerup matuma saniatigut Uummannami eqqaaveqarfiit marluk Niras Greenland a/s-mit avatangiisit pillugit nalunaarusiarineqarsimapput. Piffinni 118-usuni misissugassat katillugit 486-t Uummannap avannaatungaani, Uummannap kangerluani sakkutooqarfiup nalaani, imaani sakkutooqarfiup kujataatungaani eqqaavitoqqat avataatungaanni, kiisalu Bylot Sundip (Appat Qeqertarsuullu akornanni) ikerasassuup kujammut kitaatungaani Qaanallu eqqaani katersorneqarsimapput. (assiliartat 1-4). Bylot Sundip Qaanaallu eqqaa misissuinermi sanilliussassasatut toqqarneqarsimapput. Nalunaarusiami akoqassutsit Kalaallit Nunaata Europallu imartaasa mingutsinneqassusaannut sanilliunneqarsimapput. Imaani uumasut makua katersorneqarsimapput: kanajoq nalinnginnaasoq, qeqquaq kuluungasoq (klørtang), uiluiit, uillut ilaat (glat hjertemusling), eqqusaq, siuteqqut ilaat (konk-snegle) kinnerillu. Misissugassatut katersorneqartut akornanni 112-t saffiugassanik assigiinngitsunik arfineq pingasunik akoqassusaat uuttortarneqarsimavoq misissukkallu 51-t PCB-nik (soorlu naasunut kissaatiginngisanik toqoraanermi atorneqartartut), sullinernut toqoraatinik akuutissanillu pinngoqqaatinik brint-imik kulstof-imillu akulinnik (PAH-nik) akoqassusaat misissorneqarsimapput (tapiliussat 4-15). Pituffiup eqqaani kanassut tingui misissorneqartut marluk dioxininik, PCB-nik ikuallannaveersaatinillu akoqassusaat missorneqarsimapput (tapiliussaq 19). Tapiliussami 18-mi akuutissat mingutsitsisut misissorneqarsimasut takutinneqarsimapput. Siuteqqut (konk-snegle) arnavissat angutivissatut pissuseqalersimanersut misissorneqarsimapput (tapiliussaq 17). Kiisalu siuteqqut, uillut, kanassut kinnerillu misissorneqarsimasut katillugit 28-t akuutissanik organotin-inik akoqassusaat misissorneqarsimavoq (tapiliussaq 16). (Organotin soorlu umiarsuit angallatillu ataannut qalipaatini naanaveersaatitut atorneqartarpoq). Una immamik imikoorfiusumik misissuineq 1984-mi assigisaanik misissuinermut sanilliunneqarsimavoq. 1984-mi avatangiisinik misissuinermut sanilliullugu uiluiit kisimik PCB-mik 2002-mi 1984-mut sanilliullugu akoqarnerupput. Kinnerit Pituffimmeersut PCB-mik akoqassusaat 1984-mut naleqqiullugu allanngorsimasorineqanngilaq.

Qeqquani kuluungasuni (klørtang), uillut ilaanni (hjertemusling) uiluiinnilu saffiugassat tallimat ukiuni marlunni taakkunani sanilliunneqarsinnaapput, matumanilu qeqquat aqerlumik, zinkimik cadmiumimillu akoqassusaat 2002-mi allanngorsimanngilaq kanngussammillu akoqassusaat appasinnerulluni. Uillut kviksølvimik, cadmiumimik aqerlumillu akoqassusaat 2002-mi allanngorsimanngilaq, 2002-mili aqerloqassusaat 1984-mi aqerloqarnerpaat akornannut ilaalluni.

Pituffiup Thulemi Kalaallit Nunaatalu sinnerani misissuiffinnut sanilliunneqarnera

Pituffimmi misissuiffinnut sanilliunneqartunut naleqqiullugu uumasuni makunani kinnerniluunniit akuutissanik makuninnga erseqqissumik akoqarnerulersimasoq paasineqarpoq. Misissuiffiup eqqaani Kalaallit Nunaannilu piffinni allani mingutsitsiffiusimanngitsut sanilliunneqarsimapput.

- Kanassut tingui: PCB (Misissuiffiup eqqaani tunngaviusoq 6-30- riaammik sinnerlugu). Kalaallit Nunaanni piffinnut allanut neleqqiullugu PCB-mik akoqassusaat qaffasinneruvoq.

- Uillut (Hjertemusling): Krom, kanngussak aamma aqerloq. Misissuiffiup eqqaani tunngaviusoq 2-6-riaammik sinnerlugu).

- Uiluiit: PCB (Misissuiffiup eqqaani tunngaviusoq 2-10-riaammik sinnerlugu).

- Eqqusat: Kanngussak aqerlorlu (Misissuiffiup eqqaani tunngaviusoq marloriaammik sinnerlugu).

- Qeqquat kuluungasut (klørtang): Kanngussak, aqerloq zinkilu (tunngaviusoq 2-10-riaammik sinnerlugu). Zinki kisimi Kalaallit Nunaanni piffinnut allanut naleqqiullugu qaffasinneruvoq.

- Kinnerit: Kviksølv, arsen, kanngussak, aqerloq, PCB, HCH aamma PAH (tunngaviusoq 2-10-riaammik sinnerlugu). PCB kisimi Kalaallit Nunaanni piffinnut allanut naleqqiullugu qaffasinneruvoq. Thulep eqqaa eqqarsaatigalugu Pituffimmi PCB, kanngussak aqerlorlu qaffasinnerupput. Pituffimmi appariarsimasut tassaapput krom, zink, kviksølv, arsen, PAH aamma HCH. Tamaani akuutissat amerlanerit erseqqissumik, kisianni appasissumik (marloriaataat inorlugu) qaffasinnerulersimapput, PCB, zinki kanngussallu kisimik 2-10-riaammik qaffasinnerulersimasut takuneqarsinnaavoq. Kanassunili PCB 30-riaata tikillugu qaffasinnerulersimavoq. Kalaallit Nunaanni piffinnut allanut mingutsinneqarsimanngitsunut naleqqiullugu Pituffimmi (kanassut tingui kinnerillu) PCB-nik qeqquallu kuluungasut (klørtang) zinkimik taamaallaat annertunerusumik akoqarnerulersimapput. Eqqusat saffiugassanik arlalinnik qaffasinnerusumik akoqalersimapput, kisianni Kalaallit Nunaanni piffinnut allanut ataatsimut naleqqiullugu qaffasissusaat iluamik ersinngilaq.

Pituffiup eqqaani mingutsitsinermut pisuusut

Ukioq 2002-mi misissuinermi Pituffiup eqqaani piffiit sisamat avataanni misissugassanik katersuisoqarsimavoq misissuisoqarlunilu (assiliartaq 3a, b): TAB 1 (Uummannap Qaqqaata avannaani eqqaavik), North Star Bugt (Uummannap Qaqqaata kujataani sapusiallu avannaatungaani), TAB 31 aammma TAB 37 (tamarmik North Star Bugt-ip kujataani eqqaaviit). Uumasuni kinnernilu mingutsitsinerup annertussusaanik nalilersuinermit takuneqarsinnaavoq North Star Bugt mingutsinneqarfiunerpaasutut isikkoqartoq, TAB 1 aamma TAB 31 mingutsinneqarnerat annikinnerulluni TAB 37-lu mingutsinneqannginnerpaajulluni.

- North Star Bugtimi kinnerit qeqquallu kuluutut isikullit (klørtang) ingammik saffiugassanik akoqarnerulersimapput, kiisalu kanassut tingui kinnerillu POP-inik (akuutissat organiskiusut arrortikkumi-naatsut) assigiinngitsunik tamangajannik akoqarnerulersimallutik. Tamaani siuteqqut uiluiillu akuutissanik di- aamma tributyltininik akoqarnerulersimasutuat siumorneqarsimapput, tamaanilu siuteqqut arnavissat angutivissatut pissuseqalersimasut takussaanerpaapput.

- TAB 1-p nalaani kinnerit ingammik saffiugassanik POP-illu arlallit ilaannik akoqarnerulersimasut siumorneqarsimapput, kiisalu kanassut tinguini, uiluinni kinnernilu PCB-it. Siuteqqut (konksnegle) arnavissat angutivissatut pissuseqalersimasut amerlanerpaat tullii tamaani siumorneqarsimapput.

- TAB 31-mi eqqusat qeqquallu kuluungasut (klørtang) saffiugassanik arlalinnik annertunerusumik akoqarput, kiisalu uumasut kinnerillu PCB-nik annerpaamik akoqarlutik. Tamaani PCBqarneranut qularnanngitsumik TAB 31-mi eqqaavimmut PCB-nik akulinnik eqqaasoqarsimaneranik peqquteqarpoq.

- TAB 37-mi qeqquat kuluungasut (klørtang) aqerlumik zinkimillu akoqarnerulersimapput, kanassullu tingui, uiluiit kinnerillu PCBnik akoqarnerulersimallutik. Tamakku mingutsitsisut TAB 37-mi eqqaavimmit seerineranik pissuteqassangatinneqarput.

Ataatsimut naliliineq

Hele rapporten i pdf. format (2490 KB)